Mikrobiološke analize
Informacije o akreditacijama
U Centru za mikrobiologiju, IZJZ Niš, nalaze se Referentna laboratorija za Campylobacter i Helicobacter, kao i Referentna laboratorija za anaerobe.
Bakteriološke, parazitološke, mikološke, virusološke, imunodijagnostičke i molekularne analize u dijagnostici zaraznih i nezaraznih bolesti
Način pružanja usluge
Pacijent dolazi u Institut za javno zdravlje Niš, u Centar za mikrobiologiju na Odsek za prijem materijala i izdavanje rezultata. Radno vreme Odseka za prijem materijala i izdavanje rezultata je od 07:00 do 16:00 časova.
Prijem uzoraka:
Prijem genitalnih sekreta svakim radnim danom od 07:00 do 09:00 časova.
Prijem stolica svakim radnim danom od 07:00 do 16:00 časova.
Prijem ostalih uzoraka svakim radnim danom od 07:00 do 9:30 časova.
Prijem bolničkih uzoraka 00 -24 časa
Sa sobom poneti:
Overenu zdravstvenu knjižicu,
Uput od izabranog lekara (po propisu popunjen i overen, a za pacijente sa teritorije drugih filijala RFZO i komisijski overen uput)
Participacija (učešće osiguranih lica u troškovima zdravstvene zaštite)
Pravo na oslobađanje od participacije su isprave: zdravstvena knjižica ili odgovarajuća potvrda kojom se dokazuje da su ispunjeni uslovi za oslobađanje.
*Uzorci materijala (urin, feces, ispljuvak, sperma i dr) se donose u sterilnim patronima (uzorci doneti u nesterilnim i neadekvatnim posudama neće biti uzeti u rad)
Brisevi grla, nosa, uha, oka, rane i dr. se uzorkuju u prostorijama prijemne službe od strane zdravstvenih profesionalaca.
Izdavanje rezultata:
Preuzimanje rezultata isključivo sa zdravstvenom knjižicom, svakog radnog dana (ponedeljak-petak), u intervalu od 13:00-16:00 časova.
Subotom i nedeljom se ne izdaju rezultati.
Cena usluge i način plaćanja
Mikrobiološke analize moguće je izvršiti i bez uputa, uz plaćanje prema Cenovniku mikrobioloških usluga IZJZ Niš. Plaćanje se obavlja na licu mesta, na Odseku za prijem materijala i izdavanje rezultata.
Najčešća pitanja klijenata
Bakteriologija
| Naziv analize | Uputstvo | Obrtno vreme izdavanja rezultata * | Moguće uz uput | Cena na lični zahtev | Metrod ispitivanja | Preporučeni uzorak |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Urinokultura | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija, kvantifikacija i antibiogram | Urin | |
| Vaginalni bris | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris vagine | |
| Cervikalni bris | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris cerviksa | |
| Bakteriološka analiza na N.gonorrhoeae | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris cerviksa | |
| Bris vulve | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris vulve | |
| Bris glansa | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris glansa | |
| Bris uretre | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris uretre | |
| Spermokultura | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Sperma | |
| Mycoplasma hominis i Ureaplasma urealyticum | Uputstvo | 2 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija, kvantifikacija i antibiogram | Bris cerviksa, bris uretre, sperma, urin | |
| Chlamydia trachomatis IgM/IgG/IgA | Uputstvo | 7 dana | Da | ELISA | Krv | |
| Chlamydia pneumoniae IgM/IgG/IgA | Uputstvo | 7 dana | Da | ELISA | Krv | |
| Mycoplasma pneumoniae IgM/IgG/IgA | Uputstvo | 7 dana | Da | ELISA | Krv | |
| TPHA | Uputstvo | 3 dana | Da | Mikrohemaglutinacija | Krv | |
| Koprokultura | Uputstvo | 3-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Stolica, bris rektuma | |
| Clostridium difficile | Uputstvo | 2-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Stolica | |
| Detekcija GDH - glutamat dehidrogenaze u dijagnostici Clostridium difficile | Uputstvo | 1 dan | DA | ELISA/imunohromatografski test | Stolica | |
| Detekcija toksina Clostridium difficile | Uputstvo | 1 dan | DA | ELISA/imunohromatografski test | Stolica | |
| Clostridium perfringens | Uputstvo | 2-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Stolica | |
| Enterotoksin Clostridium perfringens | Uputstvo | 2 dana | DA | ELISA | Stolica | |
| Dokazivanje antigena Helicobacter pylori | Uputstvo | Do 15 dana | DA | EIA | Stolica | |
| Dokazivanje prisustva Helicobacter pylori | Uputstvo | 10 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bioptat antruma i korpusa želuca | |
| Identifikacija E.coli (EHEC) | Uputstvo | 2 dana | DA | ELISA | Stolica | |
| Bris grla | Uputstvo | 1-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija, serološke tehnike utvrđivanja grupne pripadnosti i antibiogram | Bris grla | |
| Bris nosa | Uputstvo | 1-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija, serološke tehnike utvrđivanja grupne pripadnosti i antibiogram | Bris nosa | |
| Bris nosa na Staphylococcus aureus ili meticilin rezistentne sojeve Staphylococcus aureus (MRSA) | Uputstvo | 1-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris nosa | |
| ASO: Anti-streptolizin O test | Uputstvo | 1-2 dana | DA | Serološki test aglutinacije | Krv | |
| WAALER ROSE/RF (reumatoidni faktor) | Uputstvo | 1-2 dana | DA | Serološki test aglutinacije | Krv | |
| Bris spoljašnjeg uha | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris spoljašnjeg ušnog kanala | |
| Aspirat ili bris srednjeg uha | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Aspirat ili bris srednjeg uha | |
| Sekret dojke | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris sekreta dojke | |
| Bris kože | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris promene na koži | |
| Bris rane, ulkusa, dekubitusa i apscesa | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris rane, ulkusa, dekubitusa i apscesa | |
| Likvor | Uputstvo | 2-4 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Likvor | |
| Bris konjunktive, strugotina rožnjače | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Bris konjunktive, strugotina rožnjače | |
| Hemokultura | Uputstvo | 2-8 dana (izolovanje anaerobnih bakterija 5-12 dana) | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Krv | |
| Punktat i eksudat | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Punktat i eksudat | |
| Sputum | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Sputum | |
| Indukovani sputum | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Indukovani sputum | |
| Aspirat i bronhoalveolarni lavat (BAL) | Uputstvo | 2-5 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | Aspirat i bronhoalveolarni lavat (BAL) | |
| Bakteriološki pregled uzoraka za anaerobno kultivisanje | Uputstvo | 5-12 dana | DA | Konvencionalna bakteriološka dijagnostika: izolovanje, identifikacija i antibiogram | ||
| Campylobacter spp. IgM/ IgG/ IgA | Uputstvo | 14 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Helicobacter pylori IgM/ IgG/ IgA | Uputstvo | 7 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Yersinia spp. IgM/ IgG/ IgA | Uputstvo | 14 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Borrelia burgdorferi IgM/IgG |
Uputstvo | 7 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Western blot Borrelia burgdorferi IgM/IgG | Uputstvo | 7 dana | DA | Western blot | Krv, likvor | |
| Brucella spp. IgM/IgG | Uputstvo | 7 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Francisella tularensis | Uputstvo | 2 dana | DA | Brzi imunohromatografski test | Krv |
* Napomena: navedena obrtna vremena u određenim situacijama mogu biti i duža, s obzirom da veliki broj faktora može da utiče na sve faze (preanalitička, analitička, postanalitička) laboratorijskog ispitivanja!
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE URINA ZA BAKTERIOLOŠKU ANALIZU
Uzorkovanje urina tehnikom srednjeg mlaza
• Pre uzimanja uzorka urina potrebno je obaviti toaletu toplom vodom i sapunom
• Uzeti srednji mlaz prvog jutarnjeg urina. Odbaciti prvi mlaz i bez prekida toka urina u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj “uhvatiti” srednji mlaz (≈ 10 ml) i čvrsto je zatvoriti ne dodirujući poklopac prstima s unutrašnje strane. Ukoliko nije moguće uzeti prvi jutarnji urin, između dva mokrenja treba da prođe minimum 4 sata.
Uzorkovanje urina kateterizacijom
• Ukoliko osoba već ima plasiran kateter: uzorak urina se uzima neposredno posle zamene katetera, u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj (≈ 10 ml).
• Ukoliko osoba nema plasiran kateter: postaviti kateter, odbaciti prvih nekoliko mililitara urina, ostatak urina prebaciti u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj (≈ 10 ml), ukloniti kateter.
Uzorkovanje urina suprapubičnom punkcijom mokraćne bešike
• Uzorak urina se uzima punkcijom mokraćne bešike kroz prednji trbušni zid (≈10 ml) u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj.
Uzorkovanje urina za dokazivanje infekcije genitalnim mikoplazmama
• Postupak uzimanja uzorka urina za dokazivanje infekcije genitalnim mikoplazmama isti je kao i za standardnu bakteriološku analizu, osim što je potrebno uzeti prvi mlaz prvog jutarnjeg urina
Transport urina: na sobnoj temperaturi do 2 sata; ukoliko transport traje duže od 2 sata, uzorak držati u frižideru (maksimalno 24 sata).
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORAKA IZ UROGENITALNIH PUTEVA
Vaginalni bris
Pre uzorkovanja vaginalnog brisa ne upražnjavati seksualne odnose bez zaštite i ne koristiti lokalnu antimikrobnu terapiju 3 dana.
Ne preporučuje se pregled tokom menstrualnog ciklusa.
Vaginalni brisevi se uzimaju sterilnim brisevima.
Plasirati bris duboko u gornji deo vagine i uzeti uzorak prelazeći kružnim pokretom po površini zida vagine.
Prilikom uzimanja izbeći dodirivanje vulve, anusa i okolne kože.
Uzeti dva brisa (od prvog brisa napraviti razmaz za direktni mikroskopski preparat, a drugi odmah zasejati ili inokulisati u odgovarajuću transportnu podlogu).
Cervikalni bris
Pre uzorkovanja cervikalnog brisa ne upražnjavati seksualne odnose bez zaštite i ne koristiti lokalnu antimikrobnu terapiju 3 dana.
Uzeti uzorak iz grlića materice (2-3 cm u endocerviks uz rotiranje brisa) vodeći računa da se ne dotakne zid vagine.
Uzeti dva brisa iz grlića materice (od prvog brisa napraviti razmaz za direktni mikroskopski preparat, a drugi odmah zasejati ili inokulisati u odgovarajuću transportnu podlogu).
Bris vulve
Pre uzorkovanja brisa vulve ne koristiti lokalnu antimikrobnu terapiju 3 dana.
Bris vulve se uzima sterilnim brisom.
Uzeti bris sa vulve i introitusa vagine.
Bris glansa penisa
Pre uzorkovanja brisa glansa ne koristiti lokalnu antimikrobnu terapiju 3 dana.
Bris glansa uzima se sterilnim pamučnim brisom na isti način kao bris kože.
Bris uretre
Uzorak uzeti najmanje 4 sata nakon mokrenja.
Ezu ili sterilni plastični bris uvesti 2-4cm u uretru muškarca i rotirati.
Spermokultura
Uzorak sperme se uzima nakon 3-5 dana apstiniranja.
Uzorak se uzima posle toalete spoljašnjih genitalija i mokrenja.
Uzorak dostaviti najkasnije 2 sata od uzimanja, na temperaturi od 37ºC.
Napomena: preporučuje se povećan unos tečnosti veče pre uzimanja uzorka.
Mycoplasma hominis i Ureaplasma urealyticum sa antibiogramom
Uzorak brisa cerviksa uzeti Dacron -brisom sa plastičnim držačem, nakon uklanjanja sekreta sa grlića materice i inokulisati u odgovarajuću transportnu podlogu.
Uzorak brisa uretre uzeti najmanje 2 sata nakon mokrenja.
Dacron-bris sa plastičnim držačem uvesti 3-4cm u uretru muškarca i rotirati da bi se sljuštile epitelne ćelije.
Sakupiti spermu u sterilnu bočicu.
Pre uzimanja uzorka urina potrebno je obaviti toaletu toplom vodom i sapunom.
Uzeti prvi mlaz prvog jutarnjeg urina (≈ 10 ml) u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj i čvrsto je zatvoriti ne dodirujući poklopac prstima s unutrašnje strane.
Transport urina: na sobnoj temperaturi do 2 sata; ukoliko transport traje duže od 2 sata, uzorak držati u frižideru (maksimalno 24 sata).
*Napomena: Uzorke za mikrobiološku analizu može uzeti ordinirajući ginekolog i treba ih dostaviti u laboratoriju u roku od 2 sata.
Uzorci za analizu na genitalne mikoplazme i hlamidije, kao i uzorci iz uretre uzimaju se isključivo u Odseku za tehničku podršku – Prijem materijala i izdavanje rezultata.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORAKA STOLICE
Uzorak stolice uzeti na početku bolesti, po pravilu pre početka primene antimikrobne terapije.
Uzorak se uzima neposredno posle defekacije i ne sme biti kontaminiran mokraćom ili sadržati dezinficijense i deterdžente.
Uzorkuje se špatulom ili odgovarajućom kašičicom koja je obično pričvršćena za poklopac sterilne posude u koju se stavlja stolica.
Ako se ne može dobiti feces, od bolesnika se uzima rektalni bris.
Kod odojčeta se feces uzima sa pelene.
*Napomena:
Preporučuje se pregled najmanje 3 uzorka stolice tokom bolesti, kao i pregled 3 uzorka stolice nakon lečenja kod nosilaštva.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA STOLICE ZA DOKAZIVANJE ANTIGENA Helicobacter pylori
Uzorak stolice uzeti 4 nedelje nakon primene antimikrobne terapije, i dve nedelje nakon prestanka primene inhibitora protonske pumpe.
UPUTSTVO ZA DOSTAVLJANJE UZORKA ZA DOKAZIVANJE PRISUSTVA Helicobacter pylori
Uzorak bioptata doneti u transportnu podlogu za Helicobacter pylori
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA STOLICE ZA IDENTIFIKACIJU ENTEROHEMORAGIČNE E. COLI (EHEC)
Potrebna su 2-3 ml uzorka tečne stolice ili 1-2 g uzorka čvrste stolice (veličina lešnika).
Uzorak stolice treba dostaviti u laboratoriju najkasnije 2 sata od uzimanja.
Uzorak se može sačuvati na +4°C i dostaviti u laboratoriju unutar 24 sata.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA BRISA GRLA
Bakteriološki pregled brisa grla se radi uzimanjem brisa sterilnim štapićem sa tonzila i zadnjeg zida ždrela, bez dodiravanja jezika, bukalne sluznice, desni i zuba. Uzorkovanje se vrši ujutru, pre jela, ili u toku dana 2 sata posle unošenja hrane ili napitaka.
Transport brisa grla: po mogućnosti u transportnom medijumu, na sobnoj
temperaturi ili u frižideru, do 24 sata. Ukoliko se radi o sterilnom brisu koji nije transportni uzorak zasejati unutar 2 sata od trenutka uzorkovanja.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA BRISA NOSA
Bakteriološki pregled brisa nosa se radi uzimanjem brisa iz oba nosna hodnika.
Transport brisa nosa: Po mogućnosti u transportnom medijumu, na sobnoj temperaturi ili u frižideru, do 24 sata. Ukoliko se radi o sterilnom brisu koji nije transportni uzorak zasejati unutar 2 sata od trenutka uzorkovanja.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA BRISA NOSA na Staphylococcus aureus ili meticilin rezistentne sojeve Staphylococcus aureus (MRSA)
Sterilni štapić navlažiti u sterilnom fiziološkom rastvoru, 5 puta čvrsto rotirati štapić brišući unutrašnji kožni nabor prvo jedne, a potom istim štapićem i druge nozdrve
(do 1-2 cm dubine). Na uputu naznačiti da li se traži utvrđivanje stafilokoknog kliconoštva.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE KRVI ZA ASO TEST
Pre venepunkcije kožu dezinfikovati 70% alkoholom i nakon toga to mesto više ne palpirati.
Sveži serum koji se može čuvati sedam dana na +2 do +8 ºC ili tri meseca na 20 ºC.
Uzorci sa prisustvom fibrina treba da budu centrifugirani.
Ne treba koristiti uzorke krvi sa znacima hemolize ili lipemije.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE KRVI ZA WAALER ROSE/RF (reumatoidni faktor)
Pre venepunkcije kožu dezinfikovati 70% alkoholom i nakon toga to mesto više ne palpirati.
Sveži serum koji se može čuvati sedam dana na +4 ili 4 nedelje na – 20 ºC.
Ne treba koristiti uzorke krvi sa znacima hemolize ili lipemije.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA BRISA SPOLJAŠNJEG UŠNOG KANALA
Za uzimanje brisa spoljašnjeg uha potrebna je sterilna epruveta/bris. Pre uzimanja brisa odstraniti kraste fiziološkim rastvorom zatim sterilnim brisom, rotirajućim pokretom prebrisati spoljašnji ušni kanal.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE ASPIRATA ILI BRISA SREDNJEG UHA
Uzorak se uzima ako je bubna opna sponatano rupturirala ili je urađena timpanocenteza. Stavlja se u sterilnu posudu sa navojem, ili u špric (zatvoriti ga po uzimanju) ili se uzima brisom u sterilnoj epruveti.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE BRISA SEKRETA DOJKE
Iscedak se uzima nakon ispiranja bradavice sterilnim fiziološkim rastvorom i odbacivanja prvog mlaza iscedka u sterilnu posudu sa poklopcem; u slučaju male količine uzorka koristi se sterilni bris.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE BRISA KOŽE
Pre uzimanja brisa područje isprati sterilnim fiziološkim rastvorom, obrisati ivicu prema zdravom tkivu, odstraniti kraste. Sterilnim brisom, rotirajućim pokretom prebrisati deo kože od interesa.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE BRISA RANE, ULKUSA, DEKUBITUSA I APSCESA
Ranu, ulkus, apsces i dekubitus očistiti sterilnim fiziološkim rastvorom, a okolnu kožu dezinfikovati 70% alkoholom. Kruste i nekrotično tkivo odstraniti. Uzorak uzeti sa ivice rane, uz zidove apscesa. Za dokaz uzročnika mogu se koristiti aspirat, komadići tkiva ili zida apscesa; bris centra rane ima najmanji dijagnostički značaj. Kod erizipela ili gangrenoznog celulitisa ubrizgati malu količinu sterilnog fiziološkog rastvora bez konzervansa pored ivica lezije i aspirirati sadržaj.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE LIKVORA
Uzorak likvora uzeti lumbalnom punkcijom u bolničkoj ustanovi. Za mikrobiološki pregled likvora koristi se uzorak iz druge epruvete. Uzorak likvora dostaviti u laboratoriju u sterilnoj posudi, u termos boci na 20-37°C, u roku od 2 sata.
Potreban je najmanje 1 ml likvora.
Napomena: pri sumnji na gnojni meningoencefalitis treba uzeti i uzorke krvi za hemokulturu.
Rezultati direktne mikroskopske dijagnostike dostupni su za dva sata.
Pozitivni rezultati se javljaju telefonom (preliminarni i definitivni).
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE BRISA KONJUNKTIVE I STRUGOTINE ROŽNJAČE
Ukoliko je konjuktiva suva (nema dovoljno eksudata), bris treba natopiti transportnom podlogom ili sterilnim fiziološkim rastvorom.
Obavezno uzorkovati briseve konjunktiva oba oka, čak iako je jedno inficirano.
Za svako oko treba koristiti poseban bris. Brisom dobro obrisati konjunktivu donjeg kapka, od spoljašnjeg prema unutrašnjem uglu oka .
Strugotinu rožnjače staviti u 1 ml glikoznog bujona ili sterilnog fiziološkog rastvora i odmah dostaviti u laboratoriju.
Transport i čuvanje na sobnoj temperaturi 2 časa ili u transportnom medijumu 24-48 sati.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA KRVI ZA HEMOKULTURU
Uzorak krvi uzeti venepunkcijom u trenutku porasta telesne temperature, po pravilu pre početka antimikrobne terapije. Ne preporučuje se uzorkovanje krvi iz intravenskog katetera. Kod sumnje na kateter sepsu uzeti uzorak krvi iz periferije (suprotna strana ).
Količina uzorka krvi: 3-10 ml krvi odrasle osobe ili 1-3 ml krvi dece u svaku bočicu.
Uzorke krvi za hemokulturu uzeti 2-3 puta tokom 24 sata.
Uzorak krvi odmah, uz bolesnički krevet, inokulisati u tečne podloge za kultivaciju aerobnih i anaerobnih bakterija, prema uputstvu proizvođača podloga. Inokulisane podloge odmah dostaviti u laboratoriju.
Napomena: hemokulture mogu biti čuvane najduže 48 sati na 22-25°C i dostavljene u laboratoriju u termos boci na istoj temperaturi.
Kod sumnje na brucelozu obavezno naznačiti na uputu.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORKA PUNKTATA, EKSUDATA I BIOPTATA
Dezinfikovati kožu pre punktiranja (70% alkohol). Punktiranje se vrši u strogo kontrolisanim uslovima obično izvođeno uz radiološku podršku. Punktirani sadržaj staviti u sterilnu posudu , špric ili u transportni medijum.
Ako je količina uzorka nedovoljna ili se ne može odmah dopremiti u laboratoriju, zasejati u bočicu za anaerobnu hemokulturu.
Bris je loš uzorak, ali ako se uzima koristiti anaerobni transport medijum
BIOPTAT
Dezinfikovati kožu pre biopsije(70% alkohol). Uzorak bioptata staviti u sterilnu posudu sa navojem (dodati par kapi sterilnog fiziološkog rastvora da tkivo bude vlažno).
Uzorak odmah dopremiti u laboratoriju, ili staviti u tečnu transportnu podlogu, 24 sata.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE SPUTUMA
Jutarnji ispljuvak je najpogodniji uzorak. Bolesnik treba da opere zube četkicom bez zubne paste i ispere usta vodom. Važno je upozoriti bolesnika da nazofaringealni sekret i pljuvačka nisu ispljuvak. Bolesnik treba da se duboko nakašlje i izbaci ispljuvak (5-10 ml) u sterilnu posudu.
Uzorak treba dostaviti u laboratoriju u roku od 2 sata.
Napomena: ukoliko to nije moguće, uzorak se može sačuvati na +4°C najduže 24 sata do dostave u laboratoriju.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE INDUKOVANOG SPUTUMA
Pre inhalacije bolesnik treba da opere zube četkicom bez zubne paste, ispere usta vodom i popije 2 čaše vode. Za inhalaciju se koristi oko 25 ml 3-5% sterilnog rastvora NaCl.
Tokom inhalacije, svakih 5 minuta, bolesnik duboko iskašlje u sterilnu posudu (svaki ispljuvak posebno)
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE ASPIRATA I BRONHOALVEOLARNOG LAVATA (BAL)
Uzorak se uzima direktno iz donjih partija respiratornog trakta pomoću fleksibilnog fiberoptičkog bronhoskopa (bolnički uslovi). Treba dostaviti što veću količinu uzorka.
Uzorak treba dostaviti u laboratoriju u roku od 2 sata.
Napomena: ukoliko to nije moguće, uzorak se može sačuvati na +4°C najduže 24 sata do dostave u laboratoriju.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORAKA ZA ANAEROBNO KULTIVISANJE
Uzorak uzeti iglom i špricem, inokulisati u transportnu podlogu za anaerobe i odmah dostaviti u laboratoriju.
Uzorke tkiva i bioptat inokulisati u transportnu podlogu za anaerobe. U izuzetnim situacijama uzorak se može uzeti brisom.
Uzorak iz respiratornog trakta
Uzorkovati tkivo plućnog parenhima, transtrahealni aspirat, transkutani aspirat.
Uzorak sa bronhija uzeti metodom četkanja, i to koristeći kateter sa duplim lumenom
Uzorak iz genitalnog trakta žena
Dezinfikovati otvor cervikalnog kanala brisom natopljenim povidon-jodom.
Iz gornjih partija genitalnog trakta uzorak uzeti kolektorom sa duplim zidovima i ubaciti u transportnu podlogu.
Uzorak iz urinarnog trakta
Materijal uzorkovati suprapubičnim punkcijom.
Napomena: veliki volumen gnojnog sadržaja i veliki uzorci tkiva omogućavaju preživljavanje anaerobnih bakterija. Uzorke uzete brisom i manje volumene materijala obavezno transportovati u anaerobnom transportnom sistemu.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORAKA KRVI ZA SEROLOŠKE ANALIZE
Pre venepunkcije kožu dezinfikovati 70% alkoholom i nakon toga to mesto više ne palpirati.
U epruvetu bez antikoagulansa uzeti krv venepunkcijom.
Uzima se 5-10 ml krvi u zavisnosti od vrste i broja analiza koje se traže.
Najmanja količina krvi koja se uzima iznosi 2ml i može biti uzeta kod novorođenčadi i male dece.
Da ne bi došlo do hemolize uzeta krv se nikada ne odlaže u frižider, niti se zamrzava, već isključivo stoji na sobnoj temperaturi.
Hemoliziran uzorak krvi se isključuje iz procedure
Ukoliko je serum već izdvojen, transport treba obezbediti u roku od 5 dana na temperaturi od 2-8°C.
Napomena: uzorak likvora može biti korišćen za serološke analize.
UPUTSTVO ZA UZORKOVANJE I DOSTAVLJANJE UZORAKA STOLICE ZA Clostridioides spp.
Uzorak stolice uzeti na početku bolesti, po pravilu pre početka primene antimikrobne terapije;
Uzima se neposredno posle defekacije i ne sme biti kontaminiran mokraćom ili sadržati dezinficijense i deterdžente;
Uzorkuje se špatulom ili odgovarajućom kašičicom koja je obično pričvršćena za poklopac sterilne posude u koju se stavlja stolica;
Parazitologija
| Naziv analize | Uputstvo | Obrtno vreme izdavanja rezultata * | Moguće uz uput | Metrod ispitivanja | Preporučeni uzorak | Cena na lični zahtev |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Utvrđivanje prisustva protozoa digestivnog trakta | Uputstvo | 1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Stolica aspirat, duodenalni sok, žuč | |
| Detekcija antigena na Entamoeba hystolitica | Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografski test – brzi antigenski test | Stolica | |
| Detekcija antigena na Cryptosporidium parvum |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografski test – brzi antigenski test | Stolica | |
| Detekcija antigena na Giardia lamblia |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografski test – brzi antigenski test | Stolica | |
| Utvrđivanje prisustva slobodno živećih ameba |
Uputstvo Uputstvo |
1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Strugotina rožnjače, bioptat, likvor | |
| Utvrđivanje prisustva jaja helminata |
Uputstvo Uputstvo |
1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Stolica, perianalni otisak |
|
| Identifikacija odraslih parazita i larvi helminata |
Uputstvo Uputstvo |
1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Stolica, žuč, urin, i dr. | |
| Pregled sadržaja hidatidne ciste na prisustvo Echinococcus granulosus | Uputstvo | 1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Aspirat ciste, cista | |
| Detekcija IgG antitela na Echinococcus spp. | Uputstvo | 3-5 dana | DA | ELISA, kvantitativno WB test |
Krv, likvor | |
| Utvrđivanje prisustva Trichomonas vaginalis | Uputstvo | 1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija | Bris vagine, ispirak vagine, bris cerviksa, bris uretre, urin, eksprimat prostate |
|
| Izolacija Trichomonas vaginalis | Uputstvo | 3-5 dana | DA | Kultivacija u tečnoj hranljivoj podlozi Konvencionalna mikroskopija |
Bris vagine, ispirak vagine, bris cerviksa, bris uretre, urin, eksprimat prostate |
|
| Detekcija antigena Trichomonas vaginalis | Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografski test – brzi antigenski test | Bris vagine, bris uretre, urin | |
| Dokazivanje Plasmodium spp. | Uputstvo | 2 dana | DA | Imunohromatografski test – antigenski test | krv | |
| Detekcija antigena Plasmodium spp. |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografski test – antigenski test | krv | |
| Dokazivanje Leishmania spp. |
Uputstvo Uputstvo |
2 dana | DA | Konvencionalna mikroskopija | krv, aspirat, bioptat | |
| Detekcija antitela (IgM, IgG) na Toxoplasma gondii | Uputstvo | 3-5 dana | DA | ELISA, kvantitativno | Krv, likvor | |
| Detekcija IgG antitela na Toxocara canis | Uputstvo | 3-5 dana | DA | ELISA, WB test | Krv, likvor, očna vodica | |
| Detekcija IgG antitela na Trichinella spiralis | Uputstvo | 3-5 dana | DA | ELISA, kvantitativno WB test |
Krv | |
| Detekcija IgG antitela na Taenia solium – Cysticercosis (WB IgG) | Uputstvo | 3-5 dana | DA | WB test | Krv, likvor | |
| Identifikacija ektoparazita – artropode | Uputstvo | 1 dan | DA | Konvencionalna mikroskopija Makroskopski pregled | Artropode, strugotina kože, otisak kože |
* Napomena: navedena obrtna vremena u određenim situacijama mogu biti i duža, s obzirom da veliki broj faktora može da utiče na sve faze (preanalitička, analitička, postanalitička) laboratorijskog ispitivanja!
Uputstva za uzimanje i transport uzoraka na entomološki pregled
Artropoda (insekt)
Insekt staviti u čistu posudu sa poklopcem na navoj. Dodati u posudu 70% alkohol tako da insekt bude potopljen. Ako se dostavlja živi insekt, stavlja se u staklenu posudu sa presavijenim filter papirom i zatvara se vatom ili gumenim čepom na kome se nalazi otvor zaštićen gazom.
Transportovati na sobnoj temperaturi zaštićeno od spoljašnjih uticaja (mehanički stres, svetlost i sl.).
Strugotina kože
Strugotinu kože staviti u čistu posudu sa poklopcem na navoj i transportovati na sobnoj temperaturi, upakovano i zaštićeno od spoljašnjih uticaja (mehanički stres, svetlost i sl.).
Ako se uzorkovanje kože za parazitološku analizu vrši u prijemnom odeljenju Centra za mikrobiologiju, uzorak dobijen struganjem kože (skreping) nanosi se na predmetnu ploču koja se nalazi u čistoj posudi (Petrijeva šolja) ili se unosi u epruvetu sa KOH. Sadržaj folikula, akni i komedona, dobijen istiskivanjem stavlja se u čistu posudu.
Otisak kože uzet lepljivom trakom
Otisci kože uzeti lepljivom trakom koja se zalepi na predmetnu pločicu pošto se koža prethodno očisti etrom. Pločicu staviti u kutiju i transportovati na sobnoj temperaturi zaštićeno od spoljašnjih uticaja (mehanički stres, svetlost i sl.).
Bioptat
Bioptat staviti u čistu posudu koja ima poklopac na navoj u koju je dodat fiziološki rastvor u dovoljnoj količini da je uzorak pokriven (potopljen). Upakovan uzorak transportovati tako da bude zaštićen od spoljašnjih uticaja (mehanički stres, svetlost i sl.).
Uputstva za transport
Bioptat
Bioptat staviti u čistu posudu koja ima poklopac na navoj u koju je dodat fiziološki rastvor u dovoljnoj količini da je uzorak pokriven. Transport obaviti na sobnoj temperaturi, što ranije (poželjno za 2 sata), a u slučaju dužeg transporta (poželjno za 24 sata) na +4⁰C. U slučaju dužeg transporta umesto fiziološkog rastvora u posudu sipati 70% alkohol. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnih uticaja).
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Aspirat ciste
Sadržaj ehinokokne ciste se dostavlja nakon hirurške intervencije, rupture ciste, aspiracije u toku eksplorativne laparotomije ili punkcije pod kontrolom ultrazvuka.
Uzorak odmah dopremiti u laboratoriju, najduže 2 sata od uzorkovanja, na sobnoj temperaturi. Uzorak se može čuvati 24 sata na +4°C zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Cista
Ehinokoknu cistu (celu ili deo ciste) transportovati potopljenu u sterilnom fiziološkom rastvoru u čistoj zatvorenoj posudi na sobnoj temperaturi u roku od 2 sata ili na +4°C u roku od 24 sata. Uzorak transportovati da bude zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Uputstva za pripremu pacijenta i transport uzorka
Perianalni otisak se uzorkuje u prijemnom odeljenju Centra za mikrobiologiju.
Pacijent ne sme da defecira niti pere perianalnu regiju neposredno pred uzimanje uzorka – perianalnog otiska.
Poželjno je da se defekacija obavi prethodnog dana nakon čega se može obaviti toaleta perianalne regije.
Ukoliko se u laboratoriju dostavlja već uzorkovan perianalni otisak, mikroskopska pločica mora biti dostavljena u kutiji koja je dobro zatvorena i obezbeđena od spoljašnjih uticaja.
Uputstva za transport
Helmint
Helmint (glista) staviti u čistu posudu koja ima poklopac na navoj u koju je dodat fiziološki rastvor u dovoljnoj količini da je uzorak (helmint) pokriven.
Transport obaviti na sobnoj temperaturi, što ranije – poželjno za 2 sata, a u slučaju dužeg transporta – poželjno za 24 sata na +4⁰C.
U slučaju dužeg transporta umesto fiziološkog rastvora u posudu sipati 70% alkohol.
Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Kostna srž
Dostavlja se razmaz kostne srži na predmetnom staklu nakon sušenja u periodu od 1 sata. Transportuje se u zatvorenoj kutiji za predmetna mikroskopska stakla zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Ako se dostavlja uzorak kostne srži na Prijemno odeljenja Centra za mikrobiologiju, obrada uzorka se vrši po postojećoj proceduri u laboratoriji za parazitologiju.
Aspirat/bioptat promene na koži
Uzorak se dostavlja u sterilnoj posudi sa poklopcem na navoj u koju se dodaje 1 ml sterilnog fiziološkog rastvora koji pokriva (potapa) uzorak. Transport se vrši na sobnoj temperaturi u periodu od 2 sata ili na + 4°C u toku 24 sata, tako da je uzorak zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Ako se uzorkovanje obavlja u laboratoriji, nakon dezinfekcije površine kože, pomoću sterilne lancete pravi se površni rez. Sa površine kože na mestu reza se uzima materijal u vidu skrepinga ili se aspirira eksudat pomoću šprica u kome se nalazi 1ml sterilnog fiziološkog rastvora, nakon čega se vrši obrada po postojećim laboratorijskim, dijagnostičkim procedurama.
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Krv
Uzorkuje se periferna krv iz prsta i/ili ušne resice, nekoliko puta u toku dana, u naredna tri dana. Od uzorkovane krvi na predmetnom staklu pripremaju se preparati krvnog razmaza i guste kapi (po 5 preparata) koji se suše 1 sat i potom transportuju u zatvorenoj kutiji za predmetna stakla zaštićeni od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Ako se uzorkovanje obavlja u labaratoriji Centra za mikrobiologiju nakon sušenja vrši se bojenje preparata po postojećoj proceduri.
Iz uzorkovane krvi može se vršiti i dokazivanje antigena na Plasmodium spp. brzim imunohromatografskim testom, a ako se transportuje, koristi se puna krv uzeta venepunkcijom.
Puna krv uzeta venepunkcijom se stavlja u epruvetu sa antikoagulansom (EDTA, citrat, heparin) i transportuje na sobnoj temperature u roku od 2 sata ili na +4C° u naredna 24 sata, zaštićena od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja.
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Krv
Uzorkuje se 5-10 ml krvi (zavisno od vrste i broja analiza koje se traže) venepunkcijom, najčešće iz kubitalne vene, natašte i bez dodataka antikoagulansa. Najmanja količina krvi koja se uzima iznosi 2ml i može biti uzeta kod novorođenčadi i male dece. Uzorak transportovati u roku od 2 sata na sobnoj temperaturi (18-25°C) ili u roku od 24 sata na temperaturi 2-8°C. Krv se ne sme zamrzavati, a hemolizirani uzorak krvi se isključuje iz procedure.
Ukoliko je serum izdvojen, transport treba obaviti u roku od 5 dana na tempereturi 2-8°C. Hilozan, hemoliziran ili kontaminiran uzorak seruma nije pogodan za serološke analize. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Uzorci ostalih primarno sterilnih telesnih tečnosti koriste se izuzetno za serološke analize, uvek uporedo sa serumom istog pacijenta.
Likvor
Uzorak likvora uzet lumbalnom punkcijom u bolničkoj ustanovi, dostaviti u laboratoriju u sterilnoj posudi, u termos boci na 20-37°C, u roku od 2 sata, zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja. Uzorak likvora ne sme biti purulentan ili hemoragičan.
Intraokularna tečnost
Uzorkuje se u bolničkim uslovima i dostavlja odmah (najduže 2 sata), u zatvorenoj sterilnoj posudi na sobnoj temperaturi (18-25°C) ili u roku od 24 sata na temperaturi 2-8°C. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Potrebna su 2-3 ml uzorka tečne stolice ili oko 10 g formirane stolice (veličina manjeg oraha).
Neophodno je pregledati najmanje tri uzorka stolice koji su uzeti u intervalima od 2-3 dana.
Uzorak stolice staviti u sterilnu posudu sa poklopcem koji sa unutrašnje strane ima kašičicu.
Kašičicom uzorkovati stolicu sa različitih mesta, a ako su prisutni sluz i krv sa tih mesta.
Na sobnoj temperaturi stolicu odmah dostaviti (maksimalno za 2 sata) u laboratoriju.
U slučaju transporta dužeg od 2 sata uzorak sačuvati na + 4ºC tokom 24 sata.
U slučaju tečne stolice (dijareja) uzorak stolice transportovati na 370C u periodu od 30 minuta.
Uzorak stolice se može uzeti posle davanja purgativnih sredstava (magnezijum sulfat, natrijum sulfat i druga); ne preporučuje se uzorkovanje nakon primena uljanih laksantnih preparata. Nakon provokacije, za pregled se uzima drugi ili treći uzorak stolice.
7 dana pre uzorkovanja stolice, bolesnik ne sme biti pregledan radiološki uz pomoć kontrastnog sredstva.
Nekada je potrebno pregledati veću količinu stolice (24 časovni uzorak pri sumnji na helmintoze izazvane nematodom S . stercoralis ili trematodama iz roda Schistosoma).
Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Uputstva za uzimanje i transport uzorka
Strugotina rožnjače
Strugotinu rožnjače uzorkuje lekar oftalmolog. Uzorak staviti na predmetno staklo i nakon sušenja ga transportovati u kutiji za predmetna stakla, zaštićen od mehaničkog stresa, svetlosti i ostalih spoljašnjih uticaja.
Bioptat
Bioptat staviti u sterilnu posudu sa poklopcem na navoj u koju je prethodno dodat sterilan fiziološki rastvor (bioptat treba da bude potopljen). Transportovati na sobnoj temperaturi u roku od 2 sata ili na +4°C u roku od 24 sata. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Likvor
2ml likvora transportovati u sterilnoj posudi sa poklopcem na navoj, na sobnoj temperaturi u roku od 2 sata. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Uputstva za uzimanje i transport uzorka (bris vagine, bris cerviksa, bris vulve, bris uretre, urin, eksprimat prostate)
Bris vagine/vulve
Ako se uzorak dostavlja u laboratoriju, transport se vrši u roku od 2 sata na 37ºC. Bris iz srednjih partija vagine za analizu na T.vaginalis se stavlja u epruvetu sa fiziološkim rastvorom (<1 ml) i/ili tečnim medijumom. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Ispirak vagine
Ispirak vagine transportovati u sterilnoj posudi na 37°C, do 2 sata. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Bris cerviksa
Uzorak uzeti sa cervikalne sluznice, uz rotiranje brisa. Transportovati na 37°C u prethodno zagrejanom fiziološkom rastvoru (0,5ml) do 2 sata i/ili tečnom medijumu. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Bris uretre
Uzorak uzeti sa uretralne sluznice, uz rotiranje brisa. Transportovati po prethodno navedenim principima.
Urin
Pre uzimanja uzorka mokraće potrebno je oprati spoljašnje genitalne organe toplom vodom i sapunom i osušiti papirnom maramicom. Uzeti prvi jutarnji mlaz urina i transportovati u posudi za urin, na 37°C u roku od 2 sata. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnjih uticaja).
Eksprimat prostate
Eksprimat prostate transportovati u posudi za urin, na 37°C u roku od 2 sata. Uzorak propisno upakovati (zaštita od mehaničkog stresa, svetlosti i spoljašnih uticaja).
Virusologija
| Naziv analize | Uputstvo | Obrtno vreme izdavanja rezultata * | Moguće uz uput | Metrod ispitivanja | Preporučeni uzorak | Cena na lični zahtev |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Određivanje IgM antitela na Herpes simpleks virus tip 1 (HSV 1) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Herpes simpleks virus tip 1 (HSV 1) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Herpes simpleks virus tip 2 (HSV 2) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Herpes simpleks virus tip 2 (HSV 2) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Citomegalovirus (CMV) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA, CLIA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Citomegalovirus (CMV) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA, CLIA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Rubela virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA, CLIA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Rubela virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA, CLIA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Parvovirus B19 | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Parvovirus B19 | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Varičela zoster virus (VZV) | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Varičela zoster virus (VZV) | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Morbili virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Morbili virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Mumps virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Mumps virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Epštajn-Bar virus (EBV) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Epštajn-Bar virus (EBV) | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Koksaki virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Koksaki virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Koksaki B virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Koksaki B virus | Uputstvo | 3 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Adenovirus | Uputstvo | 4 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Adenovirus | Uputstvo | 4 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Respiratorni sincicijalni virus (RSV) | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Respiratorni sincicijalni virus (RSV) | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Influenca A virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Influenca A virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgM antitela na Influenca B virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| Određivanje IgG antitela na Influenca B virus | Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| HIV Combo Ag/At | Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| HIV Western Blot | Uputstvo | 5 dana | DA | Western Blot | Krv | |
| HBsAg Određivanje površinskog antigena hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti-HBs Kvantitativno određivanje antitela na površinski antigen hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| HBeAg Određivanje e antigena hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti-HBe Određivanje antitela na e antigen hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti-HBcIgM Određivanje IgM antitela na antigen jezgra hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti-HBc Određivanje ukupnih antitela na antigen jezgra hepatitis B virusa |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti-HCV Ukupna antitela na hepatitis C virus |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| HAV IgM Određivanje IgM antitela na hepatitis A virus |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| Anti - HAV total Ukupna antitela na hepatitis A virus |
Uputstvo | 2 dana | DA | CLIA | Krv | |
| HEV IgM Određivanje IgM antitela na hepatitis E virus |
Uputstvo | 5 dana | DA | ELISA | Krv | |
| RSV Ag Brzi IH test za kvalitativnu detekciju antigena respiratornog sincicijalnog virusa(RSV) |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografija | Bris nazofarinksa | |
| ADENOVIRUS Brzi IH test za kvalitativnu detekciju Adenovirus antigena u stolici |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografija | Stolica | |
| ASTROVIRUS Brzi IH test za kvalitativnu detekciju Astrovirus antigena u stolici |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografija | Stolica | |
| ROTAVIRUS Brzi IH test za kvalitativnu detekciju Rotavirus antigena u stolici |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografija | Stolica | |
| NOROVIRUS Brzi IH test test za za kvalitativnu detekciju Norovirus antigena u stolici |
Uputstvo | 1 dan | DA | Imunohromatografija | Stolica |
* Napomena: navedena obrtna vremena u određenim situacijama mogu biti i duža, s obzirom da veliki broj faktora može da utiče na sve faze (preanalitička, analitička, postanalitička) laboratorijskog ispitivanja!
U epruvetu bez antikoagulansa uzeti krv venepunkcijom.
Uzima se 5-10 ml krvi u zavisnosti od vrste i broja analiza koje se traže.
Najmanja količina krvi koja se uzima iznosi 2ml i može biti uzeta kod novorođenčadi i male dece.
Da ne bi došlo do hemolize uzeta krv se nikada ne odlaže u frižider, niti se zamrzava, već isključivo stoji na sobnoj temperaturi.
Ukoliko je serum već izdvojen, transport treba obezbediti u roku od 5 dana na temperaturi od 2-8°C.
Napomena: Uzorak likvora može biti korišćen za serološke analize.
Bris nazofarinksa uzima se u prva tri dana od početka bolesti (najbolje drugi dan).
Bris uzeti rotirajućim pokretima sa zadnjeg zida nazofarinksa, uz pritisak, izbjegavajući jezik i sluzokožu usne šupljine.
Bris uroniti u transportni medijum , štapić prelomiti i baciti.
Uzorak odmah dostaviti u laboratoriju.
Uzorak se može sačuvati na +4ºC i dostaviti u laboratoriju unutar 24 sata.
Uzorak se može uzeti pomoću aspiratora (1-3 ml sekreta u koji se dodaje transportni medijum).
Napomena: U nedostatku transportne podloge može se koristiti sterilan fiziološki rastvor, uz naznaku na uputu. Suvi bris bez transportne podloge nije pogodan za virusološku analizu.
Uzorak stolice uzeti u prva 3 dana od početka bolesti (najbolje 2 uzorka stolice unutar 24 sata).
Potrebna su 2-3 ml tečne stolice ili 1-2 g čvrste stolice.
Uzorak stolice odmah dostaviti u laboratoriju.
Napomena: Uzorak može biti sačuvan na + 4°C najduže 48 sati; dostavlja se u putnom frižideru. Uzorak stolice može biti sačuvan duže vreme na temperaturi od – 18°C i niže; zamrznuti uzorak stolice treba dostaviti u laboratoriju na ledu.
Mikologija
| Naziv analize | Uputstvo | Obrtno vreme izdavanja rezultata * | Moguće uz uput | Metrod ispitivanja | Preporučeni uzorak | Cena na lični zahtev |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz različitih uzoraka respiratornog trakta | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana U slučaju izolovanja plesni za 7-14 dana |
DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Bris oralne sluznice, jezika, grla, nosa, indukovani sinonazalni sekret dobijen lavažom ili aspiracijom, sputum, indukovani sputum, bronhijalni aspirat i bronhoalveolarni lavat |
|
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz različitih materijala uzorkovanih sa kože i adneksa | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana U slučaju izolovanja plesni za 7-14 dana |
DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Skarifikati kože, skarifikati nokta, dlaka (izmenjena i nepromenjena) bris kože/gnoj |
|
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz različitih materijala urogenitalnog trakta | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana | DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Bris vulve, vaginalne, cervikalne, uretralne sluznice, glansa penisa, sperma, urin |
|
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz likvora | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana. Rezultati direktne dijagnostike kriptokoknog meningoencefalitisa (tuš preparat i imunodijagnostika) dostupni su za 1-24 sata. |
DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Likvor | |
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz krvi | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana | DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Krv | |
| Identifikacija gljiva i ispitivanje osetljivosti gljiva na antimikotike | Uputstvo | DA | Komercijalni testovi | Kultura na hranljivim podlogama | ||
| Izolovanje i identifikacija gljiva iz različitih materijala digestivnog trakta | Uputstvo | Rezultati dostupni za 5-7 dana | DA | Standardna mikološka analiza Mikroskopsko ispitivanje i kultivisanje |
Feces, rektalni bris, duodenalni, želudačni sadržaj, bioptat | |
| Određivanje biomarkera gljiva Određivanje Aspergillus galactomannan Ag Određivanje Candida manan Određivanje IgM, IgA, IgG antitela na Aspergillus spp. IgM, IgA, IgG antitela na Candida spp. Određivanje β-D-glukana |
Uputstvo | Rezultati dostupni za 2-3 dana | DA | ELISA, kvantitativno | Krv, BAL |
Molekularna dijagnostika
| Naziv analize | Uputstvo | Obrtno vreme izdavanja rezultata * | Moguće uz uput | Metrod ispitivanja | Preporučeni uzorak | Cena na lični zahtev |
|---|---|---|---|---|---|---|
| HPV genotipizacija Određivanje prisustva pojedinačnih visokorizičnih genotipova Humanog Papiloma Virusa (16,18,31,33,35,39,45,51,52,53,56,58,59,66,68) | Uputstvo | 5 dana | DA | Multiplex Real-Time PCR | Bris cerviksa/ bris uretre |
|
| Dokazivanje prisustva polno prenosivog patogena Chlamydia trachomatis | Uputstvo | 3 dana | DA | Real-Time PCR | Bris cerviksa/ bris uretre/ bris oka |
|
| Detekcija polno prenosivih patogena Ureaplasma urealyticum, Ureaplasma parvum, Mycoplasma hominis, Neisseria gonorrhea, Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis, Mycoplasma genitalium, Treponema pallidum, HSV-1 i HSV-2 |
Uputstvo | 10 dana | DA | Multiplex Real-Time PCR | Bris cerviksa/ bris uretre |
|
| Dokazivanje prisustva Hepatitis B virusa (HBV)- kvalitativno |
Uputstvo | 7 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Potvrđivanje prisustva i kvantifikacija Hepatitis B virusa (HBV) | Uputstvo | 7 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Dokazivanje prisustva virusa humane imunodeficijencije (HIV)- kvalitativno | Uputstvo | 10 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Potvrđivanje prisustva i kvantifikacija virusa humane imunodeficijencije (HIV) | Uputstvo | 10 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Dokazivanje prisustva Hepatitis C virusa (HCV)- kvalitativno | Uputstvo | 7 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Potvrđivanje prisustva i kvantifikacija Hepatitis C virusa (HCV) | Uputstvo | 7 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| HCV genotipizacija Određivanje prisustva pojedinačnih genotipova 1a, 1b, 2, 3, 4, 5a, 6 Hepatitis C virusa (HCV) |
Uputstvo | 10 dana | DA | Real-Time PCR | Krv | |
| Multiplex Pneumo Kit Detekcija i identifikacija akutnih respiratornih virusnih infekcija: Respiratorni Sincicijalni Virus (RSV); humani Metapneumovirus (hMPV); Parainfluenca virusi-1-4 (hPIV); humani Korona virusi (OC43, E229, NL63 i HKU1); Rinovirus (RV); Adenovirusi B, C i E (ADV); humani Bokavirus (hBov) |
Uputstvo | 4 dana | DA | Multiplex Real-Time PCR | Bris nazofaringsa | |
| Detekcija i diferencijacija Bordetella pertussis, Bordetella parapertussis i Bordetella bronchiseptica |
Uputstvo | 10 dana | DA | Multiplex Real-Time PCR | Bris nazofaringsa | |
| Dokazivanje prisustva virusa SARS-CoV-2 | Uputstvo | 3 dana | DA | Real-Time PCR | Bris nazofaringsa | |
| Direktna, kvalitativna detekcija gena Clostridium difficile (16s-rDNK) i Clostridium difficile toksina A (tcdA) / B (tcdB) | Uputstvo | 5 dana | DA | Multiplex Real-Time PCR | Stolica |
* Napomena: navedena obrtna vremena u određenim situacijama mogu biti i duža, s obzirom da veliki broj faktora može da utiče na sve faze (preanalitička, analitička, postanalitička) laboratorijskog ispitivanja!
Bris cerviksa
Nakon uklanjanja sekreta sa grlića materice, bris sa plastičnim držačem uvesti u endocervikalni kanal i rotirati 10-20 sekundi.
Bris uretre
Uzorak uzeti najbolje ujutru pre mokrenja ili najmanje 2 sata nakon mokrenja. Bris sa plastičnim držačem uvesti 3-4cm u uretru muškarca i rotirati.
Bris cerviksa
Nakon uklanjanja sekreta sa grlića materice, bris sa plastičnim držačem uvesti u endocervikalni kanal i rotirati 10-20 sekundi.
Bris uretre
Uzorak uzeti najbolje ujutru pre mokrenja ili najmanje 2 sata nakon mokrenja. Bris sa plastičnim držačem uvesti 3-4cm u uretru muškarca i rotirati.
Bris oka
Brisom sa plastičnim držačem uzeti ćelijski kiretman sa donje, tarzalne konjunktive.
U epruvetu sa EDTA/CITRAT uzeti krv venepunkcijom. U epruvetu sipati 5 ml krvi i epruvetu zatvoriti.
Čuvati i transportovati u roku od 1-2 sata na sobnoj temperaturi, ili u roku od 24 sata na temperaturi od 2-8°C.
Krv se NE SME zamrzavati.
Bris nazofarinksa uzima se u prva tri dana od početka bolesti (najbolje drugi dan).
Bris uzeti rotirajućim pokretima sa zadnjeg zida nazofarinksa, uz pritisak, izbegavajući jezik i sluzokožu usne šupljine.
Bris uroniti u transportni medijum, štapić prelomiti i baciti.
Uzorak odmah dostaviti u laboratoriju.
Uzorak se može sačuvati na +4ºC i dostaviti u laboratoriju unutar 24 sata.
Potrebna su 2-3 ml uzorka tečne stolice ili 1-2 g uzorka čvrste stolice (veličina lešnika). Uzorak stolice treba dostaviti u laboratoriju najkasnije 2 sata od uzimanja.
Uzorak se može sačuvati na +4°C i dostaviti u laboratoriju unutar 24 sata.
